Domates Yetiştiriciliği : Hobi Bahçelerinin Olmazsa Olmaz Ürünü

Hobi bahçesini hayal ederken bile ilk akla gelen ürünlerden biri eminim domatestir. Fidesine ulaşmanın kolay olması, hızlı bir şekilde yetişmesi, salça, konserve ve kurutmalık olarak değerlendirilebilmesi  domates yetiştiriciliği ‘nin bir hobi bahçesi sahibi için vazgeçilmez olması için yeterli sebeplerdir.

Bu yazımızda adım adım doates yetiştiriciliğinde dikkat edilmesi gerekenleri irdelemeye çalışalım. Tabi bahsi geçen domates sanayi yada örtü altı domates yetiştiriciliğinden ziyade hobi bahçelerinde yapılabilecek küçük çaplı, kendi ihtiyacını karşılar boyuttaki bir domates yetiştiriciliği ‘dir. Kısacası biz bu işi organik olarak tamamen kendi tüketimimize endeksli bir şekilde, keyfi olarak yapacağız.

İnternet üzerinden fide satan sitelere girdiğinizde domatesin bu kadar çeşidinin olduğunu gördüğünüzde eminim yıllardır domatesi çeri, tarla ve salkım olarak nitelendirdiğiniz için utanacaksınız. Ki sanki fide üreticileri biz olabildiğince çok utanalım diye onlarca çeşit domates fidesi üretmişler. Bu yazımızda domates çeşitlerinden ziyade;

domates fidesi temini,

domates fidesi için toprak hazırlığı ve gübreleme,

fidelerin dikimi,

domates fidesinin sulanması ve

daha fazla ürün alınabilmesi için yapılması gereken işlemlerden bahsedeceğim.

Domates Fidesi Temini

Biz ilk aşamada kendi bostanımız için yaklaşık 40 metrekarelik bir domates fidesi dikimi öngörüyoruz. Ve çeşitlerimizi buna göre sınırlı tutma gayretindeyiz. Bu yıliçin çeri, salkım ve sivri (konservelik) cins domateslerin dikimini yaptık. Fakat farklı türdeki fidelerden deneme amaçlı birer ikişer daha dikmeyi planlıyoruz. Böylece toprağımız için en verimli çeşidi ve en lezzetli çeşidi keşfedip, önümüzdeki yıl onun üzerine bir çalışma yapma taraftarıyız. Domates, dönemsel bir sebze olduğu için sizlere de aynı şekilde olabildiğince farklı cinsi denemenizi öneriyorum.

Ayrıca bir başka önemli konuya da yeri gelmişken dikkat çekelim. Bildiğiniz üzere çoğu bitki ve ağacın farklı zamanlarda ürün veren çeşitleri mevcuttur. Biz hobi bahçesi üzerine konuştuğumuzdan, bahçemizden en büyük beklentimiz yılın 2-3 ayı bize ürün vermesidir. Bunu da ancak seçtiğimiz ağaç ve fideleri erkenci-ortancı-geççi olarak gruplayıp toprakla buluşturursak başarabiliriz.  Konserne olarak yapacağımız cins haricindeki cinsleri seçerken buna dikkat edersek, hobi bahçemize her gittiğimizde o haftalık ihtiyacımızı karşılayacak domatese ulaşabiliriz. Bunun da bizlere büyük bir keyif vereceğine eminim.

Fideleri çevrenizdeki fidan ve fide üretim işletmelerinden alabileceğiniz gibi internet üzerinden de sipariş vererek temin edebilirsiniz. bu konuda ilk aşamada çevrenizdeki üreticileri ziyaret etmenizi öneririm. Çünkü bu üreticiler bulunduğunuz bölgede yetiştirilen en verimli ve en çok tercih edilen cinslerin fide üretimini yapmaktadır. Böylece bölgenizde size sıkıntı yaratacak bir domates cinsiyle uğraşmak zorunda kalmazsınız. Genel ihtiyacınızı bu şekilde giderdikten sonra farklı bir tecrübe olması açısından internet üzerinden merak ettiğiniz domates fidesi türlerinden sipariş verip deneyebilirsiniz.

Domates Yetiştiriciliği İçin Gerekli İklimsel Koşullar ( Çok Önemli )

Domates ılık ve sıcak iklimlerin bitkisidir. Domates fideleri soğuğa dayanıklı olmadığından dikim yapılacağı tarihlerde don tehlikesinin tamamen ortadan kalkmışolması gerekmektedir. Sıcaklık hiç bir zaman 0 derecenin altını görmemelidir. Bölgemizde 5-6 ay süresince domates yetiştiriciliğiiçin uygun iklim koşulları olmalıdır. Domates bitkisi en iyi gelişimini 15-28 C derecede sağlar 30 C’nin üzerindeki sıcaklıklarda bitki gelişimi devam etse de döllenme olmaz. Bitki çiçeklerini döker ve bu yüzden de çekirdeksiz küçük meyveler oluşur. Bu sıkıntıyı yaşamamak için don olaylarının bitmesine müteakip bitkinin çiçeklenme döneminde döllenmesini rahat sağlayabilmesi için gerekli sıcaklık koşullarını uzun süre yaşayabileceği dönemlerde dikim işlemi gerçekleştirilmelidir.

 

Yavaştan başlayalım ve adım adım örneklerle ve tecrübelerle ilerleyelim.

Domates Yetiştiriciliği İçin Toprak Hazırlığı

Giriş kısmında da bahsettiğimiz gibi hobi bahçesinde domates yetiştiriciliği yapacağımız için çok fazla teknik bilgiye giriş yapmanın mantıklı olacağını düşünmüyorum. Çünkü zaten dikeceğimiz domatesleri ticari amaçlı yapmıyoruz ve 40-100 metrekarelik alanlarda yapıyoruz. Sizlere şimdi öncelikle toprak analizi yaptırmanız gerekiyor gübrelemeyi buna göre yapmalısınız desem biraz komik kaçacağını biliyorum. Bu yüzden toprak hazırlığı ve diğer süreçlerde ortalama bir çalışmadan bahsedeceğim.

Domates, tınlı ve kumlu topraklarda verimi yüksek bir bitkidir ayrıca topraktaki mineralleri fazlasıyla sever. Bu sebeple toprağınızdaki mineral ve organik bileşen oranının yüksek olması verimi etkileyen temel unsurdur. Diğer önemli unsur ise fidenin köklerinin rahat salınım sağlayabilmesi için geçirgen işlenmiş ve gübrelenip bekletilmiş bir toprak yapısıdır. Bu yapıyı sağlayabilmek için bahar döneminde yağmurlar devam ederken ya kendiniz ya da günlük bir işçi tutarak küçük bostanınızdaki toprağı belleyerek hvalandırabilir, geçirgenliğini arttırabilirsiniz. Günlük ücretli bir işçi 100 metrekareye kadar bir alanı bir günde rahatlıkla bitirebilir. Bizim gibi hobi bahçesinde yapılacak bostan için traktör vs kullanmak akıllıca olmayacağından en mantıklısı bilek gücüdür. Ve tabiki ileriki dönemlerde eğer toplam bostan alanımız 200-300 metrekare ve ağaçlarımızın sayısı az ise bireysel kullanım için tasarlanan benzinli çapa makinalarından alıp, kendi işimizi kendimiz rahat bir şekilde halledebiliriz.

Öncelikle yağmur geçirgenliğini sağlamak ve toprağı havalandırmak için toprağımızı bilek kuvvetiyle işledik. Üzerinden 1-2 hafta geçtikten sonra tamamen yanmış küçükbaş hayvan gübresini tüm alana yayarak devam eden yağmurlarda toprağa işlemesini sağlamalıyız. Örneğin biz 40 metrekarelik alan için 5 çuval (1 çuval 25 kg) iyi yanmış küçükbaş hayvan gübresini tüm alana iyice yaydık.

 

Domates Yetiştiriciliği ‘nde Fidelerin Dikilmesi, Dikim Aralığı ve Damla Sulama Sisteminin Kurulması

Bir sonraki aşamaya yani fidelerin dikimine geçmek için yine 2 hafta bekledik ve Nisan ayı başında fidelerimizi toprakla buluşturduk. Şimdi de fide dikimi sırasında dikkat edilmesi gerekenlere değinelim. Fidelerin dikimini yapmak için piyasada dikimi kolaylaştıracak ürünler mevcut. Bu ürünler şu şekilde;

 

Domates fidesi dikiminde öncelikle bostanımızda sebzelerimiz için ayırdığımız alanlara ayrı ayrı damlama sulama sistemini kuruyoruz. Eminim şu an bazı okuyucularımız bu şimdi nerden çıktı gibi düşünebilir. Bizlerde ilk aşamada arıklar üzerinden salma sulama yapar geçeriz diye düşünüyorduk fakat, az sulama gibi çok sulamanın da sebzeler üzerine fazlasıyla olumsuz etkisi mevcut. Örneğin fazla sulama yüzünden patlıcan ve hıyarların tadının acı olması fazlasıyla karşılaşılan bir durumdur. Bu sebeple planlı programlı bir sulama ile bunun önüne geçmemiz gerekiyor.

Yüz metrelik 20 cm de 1 delikli olan damlama sulama hortumu fiyatı 2017 yılı için 60 tl civarında. alacağınız bir kaç sabitleme kazığı ve hortum ekleme aparatı ile kendiniz sağlıklı bir damlama sulama sistemi kurabilirsiniz. Ve bu kuracağınız sistemi yıllarca kullanabilirsiniz. Damlama sulama sisteminin su girişine musluğu veya su hortumunu bağlayarak hiç uğraşmadan delik başına saatte 3-4 litrelik sağlıklı bir sulama gerçekleştirebilirsiniz. Böylece ürünleriniz strese girmez ve çevrelerinde yabani otlar dallanıp budaklanmaz. Aşağıdaki görselleri inceleyerek kendi bostanınız için uygun olan sistem üzerine fikir sahibi olabilirsiniz.

Fidelerimizin dikim sıklığını ve aralığını damlama sulama sistemi belirleyeceğinden bu işlemi öncelikli olarak hallettik. Şimdi sıra geldi fidelerimizin dikimine.

Özellikle ucu biraz sivri olan bir el küreğine kesinlikle ihtiyacınız bulunmakta. Fidelerimizi kökün tuttuğu toprak dağılmayacak şekilde kabından çıkarıp yaprakları toprağın altında kalmayacak şekilde toprağın içine yerleştirip üzerine toprak ilavesi yapıp elimizle bastırıyoruz. Damla sulama sistemimizde her 20 cm de bir delik olduğunu düşünürsek, bir deliğe fidemizi dikiyoruz, diğer deliği boş bırakıyoruz, sonraki deliğe bir fide daha dikiyoruz. Böylece fidelerimiz arasında 40 cm lik bir boşluk oluşuyor bu da fidelerimizin sağlıklı gelişimi için yeterli bir aralık sağlıyor bizlere. Sıralar arası ise 50 cm lik bir boşluk bırakmamız hasat sırasında işimizi kolaylaştıracaktır. İkinci sıraya dikim yaparken bu sefer diğer sırada boş bıraktığımız deliklerin hizasındaki deliklere dikim yapıyoruz. Yani her üç fidemiz bir üçgen oluşturmuş oluyor.

Fide dikimimiz tamamlandığında sulama sistemimizin girişine suyu bağlayıp fidelerimize can suyunu veriyoruz. Böylece domates yetiştiriciliği ‘ne hobi bahçemizde başlamış oluyoruz. Artık tek yapmamız gereken domates yapraklarının ve toprağın durumunu izleyerek sulama yapmak olacak.

Domates fidemizin üzerinde meyveleri dörmeye başladığımızda sulama zamanı geldiğini anlamamız lazım. Bunun öncesinde yapacağımız sulama bitkinin boya gitmesine sebep olur ve ürün vermesini geciktirir. Bu durum ayrıca lezzetinin de azalmasına sebebiyet verir.

Yaz sıcağında domatesimizi 3 günde bir sulamamız gerekmektedir. eğer güneş gören yapraklarda solgunluk, cansızlık gözlemliyorsak bitkimizin sulama zamanı gelmiş demektir. Zaman kaybetmeden sulama işleminin yapılması gerekmektedir. Ayrıca toprağı bir kaç santim elimizle kazarak toprağın nem durumuna göre sulama zamanına karar vermekte mümkündür.

Eğer sizde bizim gibi hobi bahçenize sadece hafta sonları uğrama şansına sahipseniz, cumartesi sabahı güneş çıkmadan 2 saatlik bir sulama yapılarak domates fidelerinin acil su ihtiyacı giderilebilir. Sonrasında da Pazar gün batımından sonra 2 saatlik bir sulama ile fidelerimizin 5 gün susuz dayanması sağlanmaya çalışılabilir. Tabi başta da dediğim gibi imkanlar dahilinde ideal sulama 2-3 günde 1 şeklindededir. Fakat imkanlar el vermiyorsa bahsettiğim şekilde haftasonu yapılacak bir sulama domateslerin su ihtiyacını önemli ölçüde giderecektir.

Son olarak Diktiğimiz fideler geliştikçe uzayacak, uzadıkça toprak üzerinde daha fazla yer kaplayacak ve zarar görme ihtimali daha çok artacaktır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi kolayca yapabileceğiniz sırık sistemiyle bitki uzadıkça sırığa bağlayarak dikey üretim yapabilir ve daha yüksek verim alabilirsiniz.

 

Domates Yetiştiriciliği ‘nde Ürünlerimizin Miktarını ve Lezzetini arttırmak için ;

Koltuk Alma İşlemi

Domates fidesinde yaprağın gövdeyle birleştiği yerden koltuk (sürgün ) verir. Bu sürgünler 5-6 cm uzadıktan sonra bitkinin boşa enerji harcamasının önüne geçmek için temizlenir. Böylece bitki ürün gelişimine odaklanmış olur. Bu işlem Nisan-Mayıs aylarında iki şer kez yapılabilir.

Düzenli Takip

Bostanımıza diktiğimiz domates fidelerini her hobi bahçemize uğradığımızda yapacağımız gözlemlerle takip etmeliyiz. Ürünleri kendi ailemiz ve çevremizdeki insanlar tüketeceğinden elimizden geldiğince ilaç kullanmak istemiyoruz. Belli bir orana kadar fireleri ve zararlıları kabul edebiliriz. Sonuçta amacımız katkısız organik bir ürün. Fakat gözlemleyeceğimiz zararlıların haddini aşması durumunda hızlı bir şekilde gerçekleştireceğimiz ilaçlama faaliyetiyle, yaşayabileceğimiz sorunların önüne geçmiş olacağız. Bu yüzden hobi bahçemiz için iyi bir gözlemci olmalı ve tüm bitki ve ağaçlarımızla tek tek ilgilenmeliyiz.

Programlı Sulama

Eğer bahsettiğimiz gibi damla sulama sistemini kurduysak fazla bir sıkıntı yaşama ihtimalimiz yok. Fakat arıklar vasıtasıyla salma sulama yapmayı düşünüyorsak, suyun tüm fidelere eşit oranda ve yeterli düzeyde dağıldığından emin olmamız gerekiyor. Aksi takdirde lezzet açısından hüsrana uğrayabiliriz.

Yaprak Temizliği

Domates bitkimiz 120 cm boyu geçtiğinde en fazla yaprak oranına ulaşmış demektir. Bu sebeple altlarda kalan yapraklar temizlenebilir. Böylece bitki mineralleri direk ürüne aktarır. Bu işlem yapılırken bitkiye hastalık kaptırmamak için kesici alet yerine elimizi kullanmamız doğru olacaktır.

Domates fidemiz bahsettiğimiz uzunluğa geldiğinde uç kısmından keserek daha fazla uzamasına engel olup, ürüne odaklanmasını sağlayabiliriz. Böylece domateslerimiz daha çabuk olgunlaşacak ve daha lezzetli olacaktır.

Daha fazla teknik bilgiye ihtiyaç duyanlara aşağıdaki domates yetiştiriciliği ile ilgili videoyu izlemelerini öneririm.

 

Sizlerde hobi bahçelerinizde yaşadığınız tecrübeleri benimle paylaşarak, bu yazının daha da geliştirilmesine veya yanlışların düzeltilmesine yardımcı olabilirsiniz.

• Konteyner Evimizin Detaylı İnceleme Yazısı.
• Tel Çit Uygulamamız ve Detaylı Maliyet Hesabı
• Bahçemize Elektrik Alma Hikayemiz.
• Damlama Sulama Sistemi Kurdurduk.
• 180 Tonluk Perde Beton Su Deposu Yaptırdık.
• Sıvı ve Katı Solucan Gübresi Uygulamamız.
• Bosch Elektrikli Tırpan İncelemesi
• Sırt Tipi Benzinli Tırpan İncelemesi
• Einhell Elektrikli Su Motoru İncelemesi
• 16 Litrelik Akülü İlaçlama Makinesi incelemesi
• Sondaj Etüdü Yaptırdık.